Sinds 1 november 2009 vist men weer met de zegen in de haven van Elburg. Met name grote blankvoorns van het Drontermeer die massaal in de haven overwinteren gaan op transport naar visarme putjes in het zuiden des lands of zelfs over de grens naar België. Een doorn in het oog van de plaatselijke sportvissers en voor ons als belangenbehartigers wat je noemt een hoofdpijndossier. Maar wat is er nu feitelijk aan de hand?
Achtergrond
Eind 2007 bereikt ons het bericht dat de Regeling Grote Vistuigen per 1 mei 2008 van kracht wordt. Inmiddels is de naam veranderd in de Uitvoeringsregeling Visserijen. De regeling is van toepassing op alle personen die in Nederlandse binnenwateren willen vissen met beroepsvistuigen, zoals fuiken, netten en de zegen. De regeling staat het gebruik van beroepsvistuigen na mei 2008 alleen toe aan personen of organisaties die:
• Minstens 250 hectare viswater huren of daarvoor schriftelijke toestemming hebben van de eigenaar van het water;
• Aantoonbaar minimaal jaarlijks € 8500,- aan inkomsten uit de visserij verkrijgen.
Voor het gebruik van beroepsvistuigen moet aan BEIDE criteria worden voldaan.
De Combinatie van Beroepsvissers reageert verheugd dat het ministerie van LNV na jarenlang aandringen het gebruik van beroepsvistuigen door anderen gaat beperken. En zoals zij zelf zegt , ‘Met deze LNV-regeling wordt de hobbyvisserij (= gebruik van beroepsvistuigen door niet-beroepsvissers) ingeperkt en daarmee wordt een belangrijke beperking weggenomen voor de totstandkoming van een gezonde bedrijfstak.’
De praktijk in Elburg
De gemeente heeft vanaf begin 2008 nauw contact met de plaatselijke hengelsportvereniging, de POS, Sportvisserij Nederland en de VBC Veluwerandmeren. De regeling is namelijk van toepassing op de visser die met de zegen vist in de haven. Hierdoor kan de visser geen gebruik meer maken van de overeenkomst met de gemeente en ontstaan er nieuwe kansen voor de sportvisserij. De gemeente neemt daarbij in overweging dat ook grote beroepsvisserijbedrijven actief op de randmeren een kans moeten krijgen om te vissen in de haven. Typisch een zaak om binnen de VBC te bespreken. Zover komt het echter niet…
Al het overleg ten spijt blijkt de visser onvermurwbaar. Hij mag weliswaar niet vissen in de haven, maar is ook niet van plan zijn overeenkomst op te zeggen. En zolang er netjes betaald wordt, is er ook geen aanleiding om de overeenkomst te ontbinden. Voor de blankvoorn en de sportvisserij ontstaat er in de periode tussen 1 mei 2008 – 1 november 2009 een waar eldorado in de haven van Elburg. Er is niemand meer die met de zegen mag vissen in de haven.
Achter het net
Alle goede bedoelingen van de regeling ten spijt zijn er altijd mensen die de mazen van de Wet weten te vinden. Sommige hobbyvissers in Nederland beginnen zich te verenigen in welke vorm dan ook om gezamenlijk aan de inkomens- en areaalcriteria te voldoen. Daar kunnen wij van alles van vinden, maar als het leidt tot grote, transparante, rendabele beroepsvisserijbedrijven dan heeft de regeling toch effect. En dan nog. Zowel de Kamer van de Binnenvisserij, het ministerie van LNV als de AID zijn er om toe te zien op de naleving van de regeling.
In Elburg komt een nieuwe variant om de regeling te omzeilen om de hoek kijken. Er blijkt een door de Kamer van de Binnenvisserij goedgekeurde schriftelijke toestemming te zijn. In het kort komt het erop neer dat visser X aan visser Y toestemming verleent om te mogen vissen met de zegen in het water van visser X. Zo voldoet visser Y opeens aan de criteria van de regeling: voldoende areaal en voldoende inkomen uit de visserij. Navraag van de gemeente bij LNV wijst uit dat dit een waterdichte constructie is. Het is een huurder of eigenaar van visrecht op basis van de Visserijwet toegestaan om voor de visserij op dit visrecht een schriftelijke toestemming te verlenen aan een derde.
Gevolgen…
Hoewel juridisch gezien juist moeten we voorzichtig constateren dat de regeling in de praktijk niet het gewenste effect heeft. Althans niet in Elburg. In hoeverre dergelijke constructies ook in andere binnenwateren zijn toegepast is onbekend. Wat dat betreft wachten wij en Sportvisserij Nederland ongeduldig op de evaluatie van de Regeling die het Ministerie in mei 2009 –een jaar na inwerking treding van de regeling- zou uitvoeren. Recent zijn hierover Kamervragen gesteld.
Gevolgen voor Elburg
Vanaf 1 november tot en met 15 maart mag de visser in Elburg op basis van zijn bestaande overeenkomst met de zegen vissen op de alom bekende winterconcentratie kneitergrote blankvoorns in de haven van Elburg. Dat is de enige juiste conclusie, hoe onbevredigend dan ook. Is er dan helemaal niets positiefs te melden? Jawel, de commotie rond de visserij in de haven heeft nadrukkelijk de aandacht van de VBC. De vangsten in de haven dienen schriftelijk te worden gemeld bij de gemeente. De VBC vraagt deze gegevens op en verdisconteert de vangsten in het totale quotum voor het Drontermeer. Alleen op deze manier is een voor alle Veluwerandmeren duurzaam visstandbeheer (op termijn) mogelijk. Een visstandbeheer waarin sport en beroep samen kunnen profiteren van een goede visstand. Een visstandbeheer ook waarin op basis van vangstgegevens rekening kan worden gehouden met de steeds verder afnemende blankvoornvangsten, zowel door de sport als het beroep. In de praktijk zullen de quota daarop moeten worden aangepast (verlaagd).
Vraag en aanbod
De problematiek rond de haven in Elburg staat niet op zichzelf. Op de randmeren en het IJsselmeer inclusief vrijwel alle omliggende havens vangen beroepsvissers in de winter met de zegen brasem en blankvoorn. Sport en beroep komen elkaar tegen in de havens omdat iedere visser tegenwoordig weet dat de vis daar in winterconcentraties bijeen ligt. Maar wat gebeurt er nu met de gevangen vis? De vis van het IJsselmeer verdwijnt voor een deel als gerookte ‘lekkernij’ naar het buitenland. Verkocht voor gemiddeld minder dan een euro per kilo. Voor de vis gevangen op de randmeren gelden andere spelregels. Deze vis mag uitsluitend worden verkocht als ‘pootvis’. Deze vis is veel meer geld waard. Hengelsportverenigingen in het zuiden des lands en België staan ieder jaar te springen om nieuwe vis in afgesloten visputjes uit te zetten. En waar vraag is, ontstaat vanzelf aanbod met een bijbehorende prijs.
Het is een ongekende paradox die de sportvisserij ook zelf in stand houdt. Het is feitelijk niets anders dan het verplaatsen van vis ten behoeve van de sportvisserij elders. Wij adviseren al jaren om geen blankvoorn en brasem uit te zetten in afgesloten voedselarme putjes. Onderzoek uit de jaren 80 heeft al uitgewezen dat de vissen de uitzetting vanwege voedselgebrek vrijwel niet overleven. Stoppen met uitzetten leidt tot een gebrek aan vraag. En zakt de vraag… dan … precies! De sportvisserij heeft de sleutel dus voor een groot deel in eigen hand. Of we die eigenhandig ook omdraaien kan iedere sportvisser zich hardop afvragen.
De georganiseerde sportvisserij werkt hard aan een oplossing. Zitting in de VBC's en vissen volgens het visplan levert een bijdrage om te komen tot een helder inzicht in de visstand, inclusief uitzettingen en onttrekkingen van vis. Dat is echter onvoldoende om landelijk gezien een omslag in het denken over het uitzetten van vis afkomstig uit grote systemen in kleine visputjes te bewerkstelligen. Het is onvoldoende om de complete problematiek van het met de zegen vissen op winterconcentraties van vis in de havens rond IJsselmeer en randmeren en de gevolgen hiervan bij overheden inzichtelijk te maken. Dat wij hiermee aan de slag gaan mag u van ons verwachten. En het is tijd om het (niet) functioneren van de Regeling hoog op de politieke agenda te zetten. Wij hopen dat u een bijdrage levert door kritische vragen te stellen bij het uitzetten van ‘pootvis’ door uw vereniging. En natuurlijk willen wij daarin graag adviseren.